به اسمه الکبیر المتعال

آداب رانندگی تشریفاتی

1-    مقدمه:  رانندگی مهارت یا هنر؟

اگر بپذیریم که رانندگی یک مهارت است، طبعا باید قبول نماییم که هر مهارتی آدابی دارد تا بتوان آنرا هنر هم نامید که هنر، تلفیقی از اصول عملی و ظرایف رفتاری مرتبط با یک مهارت است وگرنه هر مهارتی را نشاید که هنر  خواند. در چارچوب این مقوله، هر کس که می تواند وسیله نقلیه ای را براند و به خصوص آنکه از عهده این کار خوب براید، کفایت نکند، که باید اصول اخلاقی حرفه ای مرتبط با آن را نیز بداند و رعایت کند، مثلا هر کس که قریحه شاعری دارد، شعر می گوید، اما آنکس که در سروده های خود، علاوه بر صناعات ادبی از جمله عروض و قیافه، ایهام و بدیهه را رعایت می نماید، کفایت نکند، که یک شاعر باید متعهد نیز باشد و در سروده های خود اصول اخلاقی را هم مراعات نماید، مردم را به راه خیر و صواب هدایت کند، به راه کمال فردی و جمعی بیاورد و ترقی دهد، امید و شوق بیافریند و در برهه های تنگ، کسان را به وجد آورد و شادی بپراکند و به مسئولیت خود به گفته خداوند "رحمان الهی باشید" عمل کند. بر این سیاق، هر راننده ای نیز باید هنگام انجام کار خود علاوه بر حفظ جان خود و همراهان خویش و دیگران و سالم رانندگی کردن، اصول مردمداری و حرمت سایر رانندگان، مأموران راهنمایی و رانندگی و به ویژه عابران را پاس دارد، از خلاف پرهیز کند، و با راندن خوب، سرمشق دیگران شود.

     2- سه اصل اساسی رانندگی

از جمله مهم ترین و اولین اصول رانندگی؛ تواضع، ادب و هوشیاری است. با توجه به ازدیاد روز افزون رانندگان که با توجه به بهبود اوضاع اقتصادی برخی از صاحبان مکنت، تعداد وسائط نقلیه گوناگون نیز افزایش یافته و به تدریج با جمع ساکنان بعضی از شهرها برابری می کند، افراد گوناگون از اقشار مختلف به رانندگی مشغول می شوند که عده بسیار معدودی اسیر قدرت موتور اتومبیل و قیمت آن شده، سرعت غیر مجاز و افزون اختیار کرده و همزمان، قواعد استوار رانندگی را رعایت نمی کنند و حقوق دیگران را تضییع می کنند. رعایت این اصول، به راننده هنرمند کمک می کند تا در هر حال و همه حال، آرامش خود را حفظ کند و فضای آرام برای سایر رانندگان فراهم سازد.

2-1 تواضع

راننده متواضع، حتی اگر صاحب حق باشد، فروتنانه رفتار می کند و هرگز در پی مقاومت برای احقاق حق خویش به هر قیمت و به اصطلاح ادب کردن دیگران بر نمی آید. زیرا هر کس که بر دیگران خشم می ورزد، ابتدا خود را به رنج می افکند. از حق تقدم خود می گذرد، با یک تکانه نور بالای چراغ، به اتومبیلی که می خواهد افزون بر سرعت مجاز براند، راه می دهد، راننده اتومبیلی را که به او راه نمی دهد، با تکانه های متعدد نمی آزارد، راه اتومبیلی که به او علی رغم چند تکانه نور بالا راه نداده، سد نمی کند تا او را به ترمزهای شدید وادار کند، عابران پیاده را حرمت می نهد و نمی ترساند حتی اگر در مسیر مجاز نباشند، آنان را که روی معابر مجاز در حال عبور هستند، با سرعت زیاد فراری نمی دهد، بی دلیل بوق نمی زند، دیگران را به خلاف نمی کشاند تا خود بدون خلاف عبور کند.

2-2 ادب      

 راننده هنرمند، ادب را همیشه حتی وقتی پشت فرمان اتومبیلی پرقدرت و گرانقیمت هم نشسته است، رعایت می کند. به سایر رانندگان از جمله زنان راننده و عابران حتی اگر مقررات عابر پیاده را مراعات نکنند، ناسزا نمی گوید. در مقابل توهین و ناسزای دیگران سکوت و از عمل متقابل پرهیز می کند و خود را تا سطح آنان تنزل نمی دهد. خیابان را خانه شخصی خود فرض نکرده، آشغال و ضایعات غیر قابل مصرف و بن سیگار خود- خاموش یا بدتر و خطرناکتر از روشن- را به بیرون نمی افکند.

خلاف نمی کند، که خلاف نوعی بی ادبی است و اولین خانه از اعمال مجرمانه ی شدید تر است. مقررات و علائم راهنمایی و رانندگی حاصل ده ها سال تجربه استادان و افسران راهنمایی بعضی از طریق آزمون و خطاست. رعایت آنها در درجه نخست حفظ جان همه رانندگان، سرنشینان وسائط نقلیه و عابران است و در درجه بعد، ایجاد نظم و ترتیب برای سالم رسیدن به مقصد است برای همه که در بی نظمی، جان بعضی تلف، سلامت عده ای به خطر می افتد و حقوق برخی ضایع می شود.

لازم است یادآوری شود که در بسیاری از کشورها، در پی تخلف رانندگی، نام متخلف در فهرست سیاه مجرمان قرار می گیرد و در پس وقوع جرم و جنایت به سراغ کسانی می روند که از چراغ قرمز عبور کرده و یا محدود حد اکثر سرعت غیر مجاز را رعایت نکرده اند و در معدودی دیگر حتی عبور از چراغ قرمز را به مثابه قتل  عمد تلقی می کنند.  

2-3 هوشیاری

هشیاری یکی از مقوله های مهم رانندگی به خصوص در سرعت های بالا، هوای بد و نور کم است. این مورد البته بیشتر در کشورهایی که مصرف مشروبات الکلی منع شرعی ندارد و قانون حد اکثر میزان مجاز مصرف را برای رانندگان تعیین کرده، بیشتر مطرح است. اما ناهوشیاری فقط به مصرف الکل محدود نمی شود که مصرف انواع مواد مخدر و روانگران و حتی برخی از داروهای مجاز که بر سلسله اعصاب اثر گذارده، رفلکس های طبیعی بسیار لازم برای اقدام سریع در سرعت های بالای اتومبیل را به تأخیر می اندازد، هم مشمول این مورد است.

هوشیاری در رانندگی موقعی که راننده به علت کم خوابی خسته، بیمار و یا سرگرم کاری است که حواس او را از توجه لازم به جاده منحرف می کند، هم ممکن است کاهش یابد. مکالمه با تلفن همراه، دریافت و خطرناکتر از آن ارسال پیامک، خوردن خوراکی هایی که دقت لازم دارد و نوشیدن نوشیدنی هایی داغ و چسبناک، گفتگو کردن با سایر سرنشینان به خصوص با نفرات عقب خودرو، توجه به مناظر اطراف جاده و عدم توجه به علائم هشدار دهنده از جمله مواردی است که هوشیاری لازم را از راننده می گیرد.

3-  اصول رانندگی تشریفاتی

رانندگان تشریفات، بهترین رانندگان دنیا هستند. علاوه بر رعایت اصول سه گانه فوق یعنی تواضع، ادب و هوشیاری، افرادی خوش پوش، خوش بیان و خوش رفتار هستند و هر سازمان و شرکتی به وجود آنان افتخار می کند.

3-1 خوش پوشی

ظاهر آراسته و لباس  برازنده یکی از اصول اساسی افراد مؤدب و کاردان است. ظاهر آراسته قبل از زبان دهان به سخن آغاز کند، افراد را معرفی می کند، منش آنان را نشان می دهد و به دیگران می گوید که صاحب این آراستگی چه ویژگی های والایی دارد. وقتی سخن از ظاهر می رود، مقصود هم آراستگی سر و صورت است و هم کل اجزای اصلی لباس.

در آراستگی سر و صورت، رانندگان تشریفات از اصلاح موی پشت گردن خود غفلت نمی کنند و هر دو-سه روز یکبار آنرا نیز اصلاح می کنند تا مقاماتی که در صندلی عقب نشسته اند، آنان را از پشت سر آراسته بیابند.

اجزای اصلی لباس هم شامل کت و شلوار، پیراهن، جوراب و کفش است. رانندگان تشریفات همه روزه استحمام و از شامپوی مناسب موی خود و صابون بدون عطر استفاده، هم لباس زیر و پیراهن و هم جوراب خود را عوض می کنند. کت و شلوار آنان اتو خورده و کفش ها، واکس خورده و براق است. به همین خاطر توصیه می شود که این رانندگان دارای سه پیراهن و دو شلوار بوده، تا بتوانند همیشه تمیز و آراسته باشند. آنان همچنین یک جفت جوراب تمیز در صندوق عقب اتومبیل دارند تا در وقت ضرورت و در طی کار روزانه تعویض نمایند، یک لوله خمیر دندان و یک مسواک همراه آنان هست تا پس از هر خوردن خوراکی و نوشیدنی، دندانهای خود را مسواک زنند.

رانندگان تشریفات هنگام رانندگی تشریفاتی و قبل از آن، از خوردن خوراکی های پر بو حاوی سیر و پیاز و سبزیجات تند رایحه، خوراک های محلی پربو و نیز از خوردن هر نوع خوراکی در داخل اتومبیل پرهیز و از عطریات اصل دارای رایحه ملایم استفاده می کنند.   

3-2 خوش بیان

رانندگان خوش بیان هنگام کار نه تنها با مقامات که حتی به همکاران خود هم نهایت اصول آداب را رعایت می کنند، نه فقط کلمات نازیبا در سخن آنها نیست که در پاسخ به کلام ناخوشایند سایرین هم، پاسخی زیبا می گویند. آنان با رؤسا و مهمانان سازمان و شرکت در هر ردیف، محترمانه سخنی می گویند و هنگام رانندگی، فقط به سئوالات مرتبط با مسیر و کار خود جواب می دهند و از مداخله در گفتگوی سرنشینان اتومبیل پرهیز دارند، هنگام ورود به اتومبیل اگر فردی در خودرو نشسته است، سلام می کنند و در عین آنکه کاملا متوجه دستورات احتمالی هستند، پرسش ها را با عبارات سنجیده و عالی پاسخ می دهند.  

3-3 خوش رفتار

رانندگان تشریفات مقررات را به طور کامل و بر اساس ترتیبات مندرج در آیین نامه رانندگی رعایت می کنند. با سر نشینان و همکاران خود بهترین رفتار را دارند و هنگام رو به رو شدن با مقامات و مهمانان سازمان و شرکت در دست دادن تقدم نمی جویند

اتومبیل آنها نیز نشان از رفتار خوب آنان دارد. همه قسمت های داخل و صندوق عقب تمیز و منظم است. امور فنی اتومبیل به روز بررسی و کنترل می شود به گونه ای که هنگام برنامه تشریفاتی خودرو کاملا آماده انجام برنامه می باشد.

آنان در اتومبیل خود نمی خوابند، کفش از پای به در نمی آورند، مواد غذایی حمل نمی کنند. بعد از هر توقف، اتومبیل را تمیز و گردگیری کرده، داخل و خارج آنرا مرتب می سازند، مواظب وسائل باقی مانده مقامات و مهمانان در داخل خودرو هستند، امور ایمنی و امنیتی را هنگام برنامه های تشریفاتی و از جمله رها نکردن خودرو بدون مواظب آشنا، پیاده ساختن سرنشینان هنگام سوخت گیری و حضور به موقع در جای مقرر هنگام شروع و ادامه کار مراعات می کنند. آنان برنامه های شخصی خود را در فرصت های میان برنامه انجام داده، همیشه آماده کار هستند.      

رانندگان تشریفات مطلقا هیچ گونه خلاف مرتکب نمی شوند. بدون سرنشین و یا هنگام کار تشریفات، مقررات و علائم رانندگی را با دقت کامل رعایت می کنند و از درگیر شدن با رانندگانی که تخلف می کنند پرهیز و وقتی که به هر دلیل تخلف می کنند با افسران رانندگی مؤدبانه و قانونی رفتار می کنند.

4-   سخن آخر

رانندگی تشریفاتی یعنی رانندگی بر اساس مقررات مکتوب و مرسوم رانندگی در ایران و در هر جای دنیا همراه با تواضع، ادب، هوشیاری و ظاهری آراسته، بیانی زیبا و مؤدبانه و رفتاری پسندیده.

علی محمد بیدارمغز

کارشناس ارشد تشریفات کاربردی بین المللی

مربی فن بیان، مفسر زبان بدن، وجهه ساز و ارزیاب مراسم و سخنرانیها